Naar meer zelfstandigheid in feedbackdialoog: Herziening en uitbreiding gesprektool

English version

Martje Köhlen (Hogeschool Inholland)

Inmiddels een jaar geleden publiceerden we onze blog ‘Hoe stimuleer je een feedbackdialoog? Eerste ervaringen met een gesprekstool’. Hierin delen we een werkvorm waarmee studenten gezamenlijk de feedback op een conceptversie van hun groepsproduct kunnen verwerken, in voorbereiding op een feedbackgesprek met hun docent. Inmiddels kunnen we stellen dat dit materiaal goed ontvangen is. Naar aanleiding van deze blog zijn namelijk verschillende docenten met de tool aan de slag gegaan, hebben we een aantal workshops verzorgd bij opleidingen en congressen en zijn we meermaals gevraagd om mee te denken over andere toepassingen van (delen van) de gesprekstool. Al deze activiteit heeft ertoe geleid dat er wat verbeterpuntjes aan het licht zijn gekomen, als ook een aantal concrete wensen tot uitbreiding van de gesprekstool. In deze blog presenteren we daarom een herziene versie, die tevens toepasbaar is op verschillende onderwijssituaties en ruimte biedt voor opbouw van zelfstandigheid van de studenten in de uitvoering.

Herziene en digitale versie
De originele gesprekstool gaat uit van een situatie waarin eerstejaars studenten in groepsverband aan een opdracht werken en gezamenlijk feedback te verwerken hebben. In de herziene versie hebben we wat kleine tekstuele aanpassingen gedaan waardoor er wat overlap en onduidelijkheden in de tool zijn opgelost. Zo hebben we bijvoorbeeld de categorieën ‘nieuwe informatie’ en ‘verrassing’ bij de feedbackanalyse samengevoegd. Ook hebben we wat tekstuele aanpassingen gedaan zodat er naar ons idee beter wordt aangestuurd op het nemen van de beoogde stappen in het verwerken van de feedback. Denk bijvoorbeeld aan extra nadruk op stilte tijdens de individuele stappen.

Daarnaast leefde er een duidelijke wens vanuit docent én student om een digitale versie van de gesprekstool  beschikbaar te hebben, omdat het uitprinten van met name de individuele stappen veel papier vraagt. Hier hebben we ook gehoor aan gegeven middels een pdf-versie die je digitaal kunt invullen.

• Docenthandleiding (basis)
• Proceskaart (basis)
• Canvas basis – stap 1 & 2
• Canvas basis – stap 3
• Canvas basis – stap 4
• Canvas basis – stap 5
• Instructievideo voor studenten

Uitbreiding: Meer ruimte voor zelfstandigheid
Omdat het een heel lesuur kost om hem in volledige vorm uit te voeren. Bovendien is de tool ontwikkeld met specifiek de onervaren eerstejaars studenten in gedachte. Als we ervan uitgaan dat die studenten bij de eerste toepassing iets van de tool hebben opgestoken over het verwerken van feedback, is het uitvoeren van die uitgebreide variant een tweede keer waarschijnlijk niet nodig.

Op zoek naar manieren om ruimte te bieden aan deze toenemende zelfstandigheid van studenten, hebben we een aantal nieuwe canvassen ontwikkelt. Deze kunnen bovendien in verschillende onderwijssituaties kunnen worden ingezet. Zo hebben we een canvas variant ‘zelfstandige analyse’ ontworpen waarop de individuele stappen (1 en 3 uit de basisversie) bij elkaar staan, met het idee dat studenten dit ter voorbereiding op een les of overleg met groepsgenoten zelfstandig kunnen doorlopen. Als het een groepsopdracht betreft, kunnen studenten vervolgens gezamenlijk aan de slag met canvas variant ‘gezamenlijke analyse’,  waarop alle gezamenlijke stappen (2 en 4 uit de basisversie) bij elkaar staan. Hierna volgt de laatste stap, het plan van aanpak (Canvas variant ‘plan van aanpak los’), die correspondeert met stap 5 uit de basisversie). Betreft het een individuele opdracht, dan is het ook mogelijk om direct van de canvas variant ‘zelfstandige analyse’ over te gaan op de uitwerking van het plan van aanpak (Canvas variant ‘plan van aanpak los’). Dit laatste canvas is namelijk zowel gezamenlijk als individueel te gebruiken. Tot slot hebben we voor de gevorderde studenten een variant van de proceskaart ontworpen waarop alle stappen kort beschreven staan en de studenten zelf kiezen of ze hier de canvassen bij gebruiken of niet. Van al deze versies zijn ook digitaal in te vullen pdf-versies beschikbaar.

• Canvas variant – zelfstandige analyse
• Canvas variant – gezamenlijke analyse
• Canvas variant – plan van aanpak los
• Proceskaart variant

Bonusscenario: Feedbackdialoog bij individuele opdrachten
Lang niet altijd is er sprake van groepsopdrachten, waardoor we in de uitbreiding van de tool ook een individuele variant hebben ontwikkeld. Tegelijkertijd is het jammer dat bij deze individuele variant de dialoog met peers wegvalt, terwijl dit gezamenlijk betekenis geven aan feedback erg leerzaam kan zijn voor het doorgronden van de opdracht en beoordelingscriteria. We zien verschillende mogelijkheden om hier alsnog vorm aan te geven, bijvoorbeeld door studenten in duo’s of groepjes elkaars feedback en feedbackanalyse te laten bespreken, of door ze met elkaar mee te laten denken in de vertaling naar verbeteracties en vragen aan de docent. Ook kunnen studenten hun vragen aan de docent naar aanleiding van de feedback eerst aan peers voorleggen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden hoe je de feedbackdialoog tussen peers toch op gang kunt brengen, ook als je werkt met individuele opdrachten, en we moedigen jullie aan om deze kansen verder te verkennen.

Bonusscenario: Verschillende feedbackbronnen
Onderwijssituaties waarin studenten met meerdere feedbackbronnen te maken hebben, zien we in het onderwijs steeds meer. In de tool hebben we hier niet specifiek rekening mee gehouden, omdat er veel verschillende scenario’s denkbaar zijn en daarmee te veel variabelen om rekening mee te houden in de vormgeving. Wel kun je studenten bij de fase feedbackanalyse meegeven dat ze de positie van elke feedbackgever, en daarmee de waarde van de betreffende feedback, moeten laten meewegen. Dit wil je vervolgens ook terugzien in de conclusies die ze aan de feedback verbinden in het plan van aanpak.

Creative Commons met aandacht
Wederom zijn alle materialen gratis te downloaden, vrij te gebruiken en aan te passen onder een CC licentie. Wel willen we gebruikers erop attenderen dat het doorvoeren van aanpassingen in de tool ertoe kan leiden dat belangrijke stappen worden overgeslagen. Door stappen over te slaan of in te korten, kan het zijn dat de oefening minder zal bijdragen aan de ontwikkeling van feedbackparticipatie bij studenten. Zo hebben we bijvoorbeeld een variant gezien waarbij was gekort op het plan van aanpak, met als vermoedelijk gevolg dat studenten in voorbereiding op het gesprek met de docent nog geen verbeteracties hebben geformuleerd.

Wij leren graag van jullie ervaringen en horen het dus graag als je met de materialen aan de slag bent gegaan, op welke schaal, in welke vorm of met welk scenario dan ook! Je ervaringen kun je met ons delen via info@lerenvantoetsen.nl.

Het innovatieteam dat de tool heeft ontwikkeld bestond uit Ellen Bredenoort (Saxion), Martje Köhlen (Hogeschool Inholland), Anne Potters (Hogeschool Rotterdam), Sylvia Schouwenaars (HZ University of Applied Sciences) en Tamara de Vos (Hogeschool Rotterdam), onder leiding van Henderijn Heldens (Zuyd Hogeschool). De aangepaste varianten kwamen tot stand in samenwerking met Martijn Leenknecht (HZ University of Applied Science). Met de Toolkit ‘Samen innoveren in een innovatieteam’ kun je zelf aan de slag met de ontwerpmethodiek.