Feedbackzoekend gedrag van studenten: hoe, waarom, en wanneer?

Martijn Leenknecht (HZ University of Applied Sciences)

Studenten die zelf actief op zoek gaan naar feedback; steeds vaker wordt er in het hoger onderwijs gekozen voor een didactisch model waarin dit wordt nagestreefd. Het meest bekende voorbeeld is uiteraard programmatisch toetsen (Baartman et al., 2022), waarin van studenten wordt gevraagd dat ze feedback verzamelen op hun eigen ontwikkeling. In de loop van de jaren is er al veel geschreven over feedbackzoekend gedrag, met name in de werkcontext. Echter, zoals ook Joughin en collega’s (2021) betoogden, zijn deze inzichten niet zondermeer één op één te vertalen naar het hoger onderwijs. Dus wat weten we dan wél over feedbackzoekend gedrag bij studenten? Welke empirische onderbouwing en inzichten zijn er beschikbaar in de literatuur? Samen met David Carless (University of Hong Kong) heb ik de beschikbare onderzoeken bestudeerd en het landschap geschetst in onze recente overzichtsstudie (Leenknecht & Carless, 2023; hier gratis te downloaden).

Al vanaf de vroege jaren ’90 wordt er onderzoek gedaan naar hoe, waarom en wanneer studenten feedback zoeken. Toch is de hoeveelheid onderzoek in het hoger onderwijs niet overweldigend; we vonden 42 empirische studies die we konden includeren in onze overzichtsstudie. Over het algemeen kwamen de bevindingen uit deze studies overeen met wat we weten uit de organisatieliteratuur. Studenten zoeken actief naar feedback door vragen te stellen of ze kijken de kunst af bij anderen (monitoring; lees meer over deze twee vormen van feedback zoeken in een eerder blog). Dit doen ze zowel om ervan te leren als om te laten zien wat ze kunnen. Bovendien kan voorzichtig worden geconcludeerd dat ook in het hoger onderwijs het zoeken van feedback samenhangt met betere prestaties.

Interessant is dat in de studies ook werd onderzocht onder welke condities studenten méér feedback zoeken. Zo konden we drie categorieën van zaken ‘die voorafgaan aan’ feedbackzoekend gedrag onderscheiden: studentkenmerken, eigenschappen van het feedbackproces, en context.

Studentkenmerken
Uit diverse studies bleek dat zowel stabiele als variabele studentkenmerken bepalend kunnen zijn in de mate waarin studenten op zoek gaan naar feedback. Bij stabiele factoren moet je denken aan de persoonlijkheid van de student, bijvoorbeeld verlegenheid of de mate waarin een student competitief is ingesteld. Voorbeelden van variabele studentkenmerken zijn gemoedstoestand en leerstrategieën. Ook het huidige prestatieniveau van studenten lijkt samen te hangen met hoeveel feedback studenten zoeken: juist de goede studenten zoeken méér feedback. Hierbij moeten we wel opmerken dat dit alleen is onderzocht met cross-sectioneel onderzoek en dat er dus geen conclusies kunnen worden getrokken over de causaliteit: zoeken studenten meer feedback omdat ze goed presteren óf presteren ze goed omdat ze meer feedback zoeken?

Eigenschappen van het feedbackproces
Studenten gaven in verschillende studies aan dat ze de expertise en bereidwilligheid van de feedbackgever meenemen in hun overweging om wel of niet op zoek te gaan naar feedback. Ook de relatie die ze hebben met de feedbackgever speelt hierin mee. Hier gaat het om zowel nabijheid als de eventuele hiërarchische verhoudingen. Daarnaast blijkt uit verschillende onderzoeken de timing en procedurele invulling van het feedbackproces belangrijk. Zo werden verschillende instrumenten onderzocht waarmee studenten worden gestimuleerd om feedback te zoeken. Denk daarbij aan feedback request forms (Agricola et al., 2020), clinical encounter cards (Richards et al., 2007) of feedbackvormgevers.

Context
Cultuur wordt in een aantal studies aangekaart als belangrijke factor in de mate waarin studenten feedback zoeken. Op schoolniveau bleek bijvoorbeeld een sterke top-down cultuur samen te hangen met minder feedbackzoekend gedrag van studenten. In andere studies bleek dat studenten die training hadden gevolgd over feedback zoeken, vervolgens daadwerkelijk méér feedback zochten. Wat tot nu toe niet werd onderzocht is hoe studenten feedback zoeken in verschillende contexten. De onderzoeken richtte zich altijd op óf de schoolcontext óf de stagecontext, niet op hoe studenten vergelijkbare of juist verschillende strategieën en motieven inzetten wanneer ze betrokken zijn in beide contexten.

Conclusies
De empirische studies over feedbackzoekend gedrag van studenten in het hoger onderwijs bieden dus interessante inzichten, maar onze overzichtsstudie laat ook zien dat het een grotendeels nog onontgonnen terrein is. Vooral de praktijkvraag hoe je als docent het beste studenten kunt ondersteunen en stimuleren in het zoeken naar feedback, blijft onbeantwoord. Wat zijn effectieve strategieën om feedback te zoeken? Onder welke omstandigheden en in welk klimaat kunnen studenten deze strategieën optimaal benutten? Om deze en andere prangende vragen te beantwoorden is meer onderzoek nodig, bij voorkeur interventiestudies of longitudinaal onderzoek.

Tot die tijd biedt onze overzichtsstudie aanknopingspunten om geïnformeerde keuzes te maken in het ontwerpen van onderwijs en feedbackprocessen, zodat studenten worden uitgedaagd om feedback te gaan zoeken. Zo is het – naast aandacht voor het verwerken van feedback – belangrijk dat we meer aandacht besteden aan het feedbackzoekend gedrag in studentbegeleiding én het ontwerp van feedbackprocessen. Tools zoals feedbackvormgevers en de onlangs gepresenteerde gesprekstool kunnen hierbij nuttig zijn.

Heb je zelf goede voorbeelden die je wilt delen over hoe studenten kunnen worden aangemoedigd om zelf actief op zoek te gaan naar feedback? En wil je feedback ontvangen over jouw voorbeeld? Meld je dan aan voor de interactieve feedbacksessies met David Boud op 16 januari 2024 (aanmelden van innovatie- of onderzoeksprojecten kan tot 5 oktober 2023). Wil je jouw voorbeeld delen in een blog op onze website? Dat kan! Neem contact met ons op via info@lerenvantoetsen.nl.     

Referenties

Agricola, B. T., Prins, F. J., & Sluijsmans, D. M. A. (2020). Impact of feedback request forms and verbal feedback on higher education students’ feedback perception, self-efficacy, and motivation. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 27(1), 6–25. https://doi.org/10.1080/0969594X.2019.1688764

Baartman, L., Van Schilt, T., & Van Der Vleuten, C. (2022). Programmatic Assessment Design Choices in Nine Programs in Higher Education. Frontiers in Education, 7(931980). https://doi.org/10.3389/feduc.2022.931980

Joughin, G., Boud, D., Dawson, P., & Tai, J. (2021). What can higher education learn from feedback seeking behaviour in organisations? Implications for feedback literacy. Assessment & Evaluation in Higher Education, 46(1), 80–91. https://doi.org/10.1080/02602938.2020.1733491

Leenknecht, M. J. M., & Carless, D. (2023). Students’ feedback seeking behaviour in undergraduate education: A scoping review. Educational Research Review, 40, Article 100549. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2023.100549

Richards, M. L., Paukert, J. L., Downing, S. M., & Bordage, G. (2007). Reliability and usefulness of clinical encounter cards for a third-year surgical clerkship. Journal of Surgical Research, 140(1), 139–148. https://doi.org/10.1016/j.jss.2006.11.002