Leren van toetsen? Betrek studenten bij het toetsproces!

Martijn Leenknecht (Beleidsadviseur HZ University of Applied Sciences)

De discussie over hoe je kunt leren van toetsen wordt vaak gericht op de docent en de sturing die hij kan geven. Hoe geef je effectieve feedback? Welk effect heeft de programmering van de toets op het leren van de student? Allemaal vragen vanuit de docent, waarbij de student de externe partij is. Laten we het omdraaien. 

Er valt veel winst te behalen uit het actief betrekken van studenten bij toetsen. Dat kan op veel manieren. Bij iedere fase van het toetsproces kan je de student betrekken (zie Tillema, 2014). Je kunt de studenten laten meedenken over de toetstaak en beoordelingscriteria, elkaar laten beoordelen, of elkaar feedback laten geven. En hoewel docenten evenals studenten bedenkingen hebben bij de bekwaamheid van de student om bij het toetsproces betrokken te zijn (Leenknecht & Tillema, 2012), het lijkt er op dat er ook veel leerpotentie schuilt in het betrekken van studenten (Tillema, 2014).

Hoe eenvoudig het soms kan zijn, laat een klein experiment zien dat ik een aantal jaren geleden uitvoerde en waarover ik rapporteerde op het blog “onderwijskundige professionals”. In dit experiment werden studenten gevraagd te discussiëren over de beoordelingscriteria voor een presentatie. En wat bleek? De studenten hadden na deze discussie meer vertrouwen in hun vaardigheid om te presenteren en hun vaardigheid om te beoordelen. Het mes sneed dus aan twee kanten. De studenten hadden niet alleen meer vertrouwen in het toepassen van de criteria, de kennis van de criteria zorgde er ook voor dat het vertrouwen in hun presentatievaardigheden groeide.

Bij dit kleine experiment gaat het om het vertrouwen van de studenten, maar dat studenten ook daadwerkelijk leren van peer assessment bleek uit de review van Van Zundert, Sluijsmans en Van Merriënboer (2010). Zij deden een reviewstudie naar de effectiviteit van peer assessment en vonden onder andere dat studenten domeinspecifieke kennis opdoen door het beoordelen van medestudenten.

Volgens Orsmond, Merry en Reiling (2002) kan dit effect worden verklaard doordat studenten die inzicht hebben in beoordelingscriteria ook inzicht hebben in wat er van hen wordt verwacht. Het vormen van beoordelingscriteria maakt voor studenten duidelijk aan welke leerdoelen wordt gewerkt (Searby & Ewers, 1997). De student krijgt effectieve feed-up en kan zodoende gerichter leren.

Kortom, studenten leren van (het toepassen van) criteria! Het discussiëren over, of het gezamenlijk vormen van, beoordelingscriteria is daarmee een voorbeeld van een studentactiviteit die kan worden ingezet om te leren van toetsen. Laten we meer vanuit de student vertrekken en nadenken over welke activiteiten we kunnen aanbieden waarbij studenten zelf een actieve rol in het leren van toetsen krijgen. Dus niet (alleen) afvragen hoe we feedback moeten vormgeven, maar juist onszelf afvragen hoe we er voor kunnen zorgen dat de student aan de slag gaat met de feedback. We willen toch juist dat studenten gaan leren van toetsen..?

Referenties

Leenknecht, M. J. M., & Tillema, H. H. (2012). Wie let op de kwaliteit van peer assessment. Examens, 9 (1), 5-8.

Orsmond, P., Merry, S., & Reiling, K. (2002). The use of exemplars and formative feedback when using student derived marking criteria in peer and self-assessment. Assessment & Evaluation in Higher Education, 27, 309-323.

Searby, M., & Ewers, T. (1997). An evaluation of the use of peer assessment in higher education: A case study in the school of music, Kingston university. Assessment & Evaluation in Higher Education, 22, 371-384.

Tillema, H. H. (2014). Student involvement in assessment of their learning. In C. Wyatt-Smith, V. Klenowski, & P. Colbert (Eds.), Designing assessment for quality learning. Dordrecht: Springer Science.

Van Zundert, M., Sluijsmans, D., & Van Merriënboer, J. (2010). Effective peer assessment processes: Research findings and future directions. Learning and Instruction, 20, 270-279.