Het feedback-dilemma: de kloof tussen theorie en praktijk

Door Marjolein van Loon (Onderwijskundig beleidsadviseur Avans Hogeschool)

Dit blog bespreekt het artikel van O’Donovan, Rust en Price (2015): A scholarly approach to solving the feedback dilemma in practice. Het hele artikel is te vinden op http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/02602938.2015.1052774

Zoals in de literatuur naar voren komt, is het effect van feedback op de leerprestaties van studenten groot (Black & Wiliam, 1998; Carless, Salter, Yang, & Lam, 2011; Hattie, 1987). Een voorwaarde voor dit effect is dat de student de feedback daadwerkelijk ook ‘ontvangt’ doordat de student de feedback als nuttig ervaart, begrijpt en gebruikt. Echter uit steeds meer onderzoek blijkt dat de onderwijspraktijk er niet in slaagt feedback dusdanig te integreren in het leerproces van de student, waardoor het effect op leerresultaten achter blijft. Studenten zijn van mening dat feedback hen niet verder helpt, vaak vaag is en hierdoor niet begrepen wordt. Ook wordt feedback vaak te laat gegeven waardoor de feedback niet meer relevant is. Daarbij komt dat wanneer de focus teveel ligt op het cijfer in plaats van de prestatie van de student zelf dit afbreuk doet aan de overtuiging van de eigen kwaliteiten (self-efficacy).

Het potentieel van feedback (het versterken van leerprocessen en verhogen van leerresultaten) lijkt in de onderwijspraktijk niet tot uiting te komen. Er bestaat dus een kloof tussen theorie en praktijk wanneer het gaat om de effectiviteit van feedback: een zogenaamd feedback dilemma, aldus O’Donovan, Rust en Price (2015). Volgens de onderzoekers komt dit dilemma voort uit het feit dat de sociaal constructivistische visie op leren onvoldoende wordt toegepast bij de vormgeving van toetsing in het onderwijs, waarbij het belangrijk is dat studenten actief zijn en betrokken worden bij feedbackprocessen. Het gevolg hiervan is dat feedback bij studenten niet ‘landt’.

Wat we eigenlijk willen is dat feedback een geïntegreerd onderdeel is van het leerproces waarbij de student zich voorbereidt op de feedback, zich bij de feedback betrokken voelt en handelt naar aanleiding van de verkregen feedback om zijn leerproces te optimaliseren. Maar hoe dan?

O’ Donovan, Rust en Price geven ons in hun artikel een aantal praktische aanbevelingen om het feedback-dilemma in te dammen:

• Geef aan wat de functie van feedback is, zodat de student beter begrijpt waar de feedback op gericht is en zo de meerwaarde van de feedback ervaart.
• Maak kenbaar aan de student wanneer je feedback geeft, zodat de student zich bewust is van de feedback en deze herkent.
• Laat als docent zien (modelleer) hoe je feedback gebruikt om tot verbetering van een prestatie te komen.
• Moedig het gebruiken van feedback door de student aan door met de student terug te blikken op prestaties waarbij de gegeven feedback is toegepast.
• Gebruik zelfevaluatie als beoordelingsvorm, waardoor de student een beter begrip van beoordelingscriteria ontwikkelt en feedback meer betekenis krijgt in het licht van de beoordelingscriteria.
• Draag zorg dat feedback relevant en doelgericht is, door de student inzicht te geven in de meerwaarde van feedback, gelegenheid te geven feedback toe te passen in zijn leerproces en de ondersteuning te bieden om de ‘blind spots’ zichtbaar te maken
• Geef feedback bij voorkeur tijdens het leerproces zodat de student tijdig zijn prestatie kan bijsturen en verbeteren.
• Zorg voor dialoog in het leerproces en een goede relatie met de student om de student meer te betrekken bij feedback en hem deze te laten begrijpen.
• Houd de feedback beperkt en verwijs naar goede voorbeelden en bronnen die de student helpen zijn prestatie te verbeteren.
• Waardeer prestaties niet zozeer met cijfers maar met feedback, zodat de student zich vooral focust op feedback in plaats van op het cijfer.
• Geef meer mondelinge feedback dan schriftelijke, omdat mondelinge feedback effectiever is en je in korte tijd meer kunt zeggen dan schrijven.

Bovenstaande aanbevelingen om het effect van feedback te vergroten hebben zich reeds bewezen in de praktijk. Het vraagt volgens de onderzoekers om herbezinning op de verdeling van tijd en middelen in het onderwijs, omdat toetsing en feedback meer aandacht behoeven dan tot nu toe het geval was. Toch hoeft het inruimen van feedback geen tijdrovende klus te zijn. Door voorbeeldexamens te gebruiken, in te gaan op gemaakte toetsen, toetsvragen en antwoorden door te spreken, of feed forward bij aanvang van een nieuw vak te organiseren, kan feedback op vrij eenvoudige en efficiënte wijze een plek krijgen in het onderwijs en kan het feedback-dilemma steeds meer worden ingeperkt.

Referenties
Black, P., &. Wiliam, D. (1998). Assessment and Classroom Learning. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice 5 (1): 7–74.

Carless, D., Salter, D., Yang, M. & Lam, J. (2011). Developing Sustainable Feedback Practices. Studies in Higher Education 36 (4): 395–407.

Hattie, J.A. (1987). Identifying the salient facets of a model of student learning: a synthesis of meta-analyses. International journal of educational research 11 (2), 187-212.

O’Donovan, B., Rust, C., & Price, M. (2015). A scholarly approach to solving the feedback dilemma in practice. Assessment & Evaluation in Higher Education, DOI: 10.1080/02602938.2015.1052774