Formatieve strategieën in de les

In aanloop naar het symposium Leren van Toetsen: Van visie naar feedbackcultuur introduceren de experts de thema’s waarmee we aan de slag gaan. Het is de beurt aan Liesbeth Baartman (Hogeschool Utrecht) en Gerdineke van Silfhout (SLO) om het thema Formatieve strategieën in de les te introduceren.    

Iedereen roept het, maar hoe realiseer je een goede formatieve toetspraktijk in de klas? Om een goede formatieve toetspraktijk in de klas te realiseren, is de docent het meest belangrijk. Vandaar de vraag: wat DOET een docent dan? En de leerlingen? Judith Gulikers (Wageningen University & Research) en Liesbeth Baartman (Hogeschool Utrecht) voerden een literatuurreview uit om dit verder uit te zoeken. Gulikers en Baartman laten zien dat een goede docent alle vijf fasen van de formatieve toetscyclus (zie figuur 1) doorloopt.

Figuur 1. De formatieve toetscyclus.

De cyclus begint met het verhelderen van verwachtingen, ofwel het vaststellen van leerdoelen en succescriteria. Voor het voortgezet onderwijs beschrijft Gerdineke van Silfhout (SLO) in Toetsrevolutie hiervan goede praktijken bij lessen Nederlands.

In havo-3 geven leerlingen binnenkort een ‘boekenpitch’ over een boek dat ze hebben gelezen: een korte presentatie van twee tot drie minuten om hun boek aan een filmmaker te verkopen. De leerlingen krijgen geen dichtgetimmerde opdracht inclusief lijstje met beoordelingscriteria, maar formuleren zelf kwaliteitscriteria aan de hand van een aantal goede voorbeeldpitches. Het doel van de les is dat de leerlingen inzicht hebben in de criteria die van belang zijn bij het houden van een goede, dat wil zeggen overtuigende boekenpitch, dat ze deze criteria kunnen gebruiken bij de voorbereiding van hun eigen boekenpitch, en dat ze boekenpitches kunnen beoordelen op kwaliteit om elkaar feedback te geven. (Sluijsmans & Kneyber, 2016, p.89)

Een goede formatieve toetspraktijk doet een groot beroep op de competenties van docenten, zoals vakinhoudelijke kennis en een vakdidactisch repertoire om met studenten de formatieve toetscyclus effectief en continu te doorlopen.

In de themasessie Formatieve strategieën in de les gaan we aan de slag met de formatieve toetscyclus. We verkennen en verdiepen de uitkomsten van het literatuurreview door het spelen van een spel. Vervolgens gaan we na wat belangrijke vraagstukken zijn in het reviewonderzoek en/of in jouw eigen onderwijspraktijk en diepen we met elkaar een aantal van deze vraagstukken verder uit. Bijvoorbeeld in hoeverre studenten betrokken kunnen worden bij de vraagstukken rondom toetsing. En daar geven Lorente en Kirk (2013) een mooi voorbeeld van:

Aan het begin de lessenserie hebben we – ikzelf én mijn studenten – gediscussieerd over de huidige problemen als het gaat om assessment, en de ervaringen met toetsing die mijn studenten al hadden opgedaan gedurende hun schoolcarriere. Daarna hebben we de leerdoelen van mijn lessenserie bediscussieerd door in groepjes na te denken over de vraag “Wat kunnen we doen om eerdere problemen met toetsing te voorkomen?”. In groepjes van 3 of 4 hebben de studenten een voorstel gemaakt om de toetsing te organiseren. Die hebben we besproken in de klas tot we met zijn allen tot overeenstemming kwamen. De enige voorwaarde was dat de toetsactiviteiten de leerdoelen van de lessenserie moesten toetsen (vertaald van Lorente & Kirk, 2013, p.83).

Het symposium Leren van Toetsen: Van visie naar feedbackcultuur vindt plaats op vrijdagmiddag 2 juni aanstaande in Rotterdam. Heb je een vraag die aansluit bij Thema 2: Formatieve strategieën in de les? Laat je vraag achter via een reactie op dit bericht! Ook als je niet kunt aansluiten bij het symposium is je input meer dan welkom! 

Referenties
Lorente, E., & Kirk, D. (2013). Alternative democratic assessment in PETE: an action-research study exploring risks, challenges and solutions. Sport, Education and Society, 18(1), 77-96. DOI: 10.1080/13573322.2012.713859

Sluijsmans, D., & Kneyber, R. (2016). Toetsrevolutie: Naar een feedbackcultuur in het voortgezet onderwijs. Culemborg: Uitgeverij Phronese.