Feedback geven vanuit een groeimindset?

De opvattingen die docenten hebben beïnvloeden hun pedagogische beslissingen en de feedback die ze geven. Deze feedback  beïnvloedt vervolgens het leren en de resultaten van leerlingen (Hattie & Timperley, 2007; Geyskens et al., 2012).

Zou een docent met een growth mindset meer en/of andere feedback geven dan de docent met een fixed mindset?

Even in het kort: in het algemeen zijn er twee uitersten te onderscheiden voor wat betreft opvattingen over de maakbaarheid van intelligentie (Dweck, 1999, 2006): de fixed mindset en de growth mindset. Bij de fixed mindset gaat men ervan uit dat intelligentie een vaststaand gegeven is. Je hebt een bepaalde mate van intelligentie en die verandert niet. Bij een growth mindset daarentegen, wordt ervan uitgegaan dat intelligentie “maakbaar” is. Met andere woorden, intelligentie kan veranderd worden door (veel) te oefenen en door doorzettingsvermogen.

Hoe mooi zou het zijn, als studenten die les krijgen van docenten met een growth mindset, ook growth-gerichte feedback zouden ontvangen en daardoor een growth mindset zouden ontwikkelen. Maar dit lijkt nog niet zo vanzelfsprekend…

In mijn onderzoek (2017) hebben we met behulp van video-observaties gekeken naar de relatie tussen de mindset van docenten (22 docenten Nederlands en wiskunde, klas 2, VMBO) en de feedback die ze geven in de klas.

Growth feedback omvat:

• persoonlijke complimenten en kritische opmerkingen met betrekking tot wat de leerling doet (“mooi, jij hebt goed geprobeerd om de rijtjes af te maken”), zijn inspanningen, en gekozen strategieën;
• proces-opmerkingen gericht op hoe het resultaat bereikt is en verbeterd kan worden;
• vragen die gaan over mogelijke oplossingsmethoden, alternatieven, het verdelen van het vraagstuk in kleinere stapjes, vervolgstappen, en hints (Kamins en Dweck, 2012; Sol en Stokking, 2009).

Fixed feedback omvat:

• persoonlijke complimenten en kritische opmerkingen over hoe slim/dom/ snel/traag enz. de leerling is (“ jij bent echt slim”, “jij bent nu eenmaal een goede rekenaar”);
• opmerkingen m.b.t. welk  resultaat bereikt is: goed of fout;
• opmerkingen waarbij de docent zelf het goede antwoord geeft.

Uit het bovengenoemde onderzoek blijkt dat docenten met een fixed mindset meer feedback geven en vice versa. Met andere woorden, hoe meer “growth” de mindset van de docent, des te minder feedback hij geeft (zie Figuur 1).

Figuur 1. Samenhang tussen mindset van de docent en de mate waarin de docent feedback geeft. 

Hoe is deze negatieve samenhang te verklaren?
De eerste mogelijke verklaring is, dat docenten met een growth mindset, minder geneigd zijn om hun leerlingen aan te sporen beter te presteren, omdat ze (al) tevreden zijn als een leerling zijn best doet.

Een tweede verklaring is te vinden in het concept van de “false growth mindset”. Dat wil zeggen, dat docenten zelf aangeven dat ze een growth mindset hebben, maar dat deze opvatting niet weerspiegeld wordt in hun feitelijke woorden/feedback (Dweck, 2015). Gunderson en collega’s (2013) vonden in hun onderzoek naar de feedback van ouders, een soortgelijke negatieve samenhang. Hun mogelijke verklaring was dat growth-georiënteerde ouders ervan uitgaan dat kinderen intelligenter kunnen worden. Ze weten echter niet wat voor soort feedback ze moeten geven aan hun kinderen. Ze denken wellicht dat ze het zelfvertrouwen van de kinderen kunnen vergroten door te zeggen hoe slim het kind is. Maar dat is juist een heel “fixed” georiënteerde boodschap: jij bent slim… Dit zou ook het geval kunnen zijn in de dagelijkse praktijk van de schoolklas: de growth gerichte docent geeft onbewust vooral een fixed boodschap aan de leerlingen.

Een derde mogelijke verklaring, vinden we in een onderzoek van Jager en Dennessen (2015). Zij vonden dat het gedrag van de docent ten aanzien van bijvoorbeeld laag-presteerders, grote variaties vertoont, afhankelijk van de individuele leerling. Dat zou kunnen betekenen dat een op growth gerichte docent afhankelijk van de leerling die hij voor zich heeft, toch minder feedback geeft.

Kortom
De relatie tussen mindset en feedback is complex. Niet alleen de mindset van de docent speelt een rol tijdens de interacties in de klas, maar uiteraard ook die van de leerling. Want leerlingen hebben verschillende mindsets, en zullen ook verschillend reageren op de feedback die ze ontvangen. Waar de één na een onvoldoende roept: “ik doe niks meer aan dit vak, ik kan het toch niet”, zal de ander misschien een tandje bijzetten: “als ik het anders aanpak, lukt het de volgende keer vast wel”). Het is daarom belangrijk dat docenten zich bewust zijn van hun eigen mindset (meer growth of meer fixed), van het type feedback dat ze overwegend geven en van de mindsets van de leerlingen. Als zij vervolgens weten hoe ze growth feedback kunnen geven aan hun leerlingen, zal dit de effectiviteit van het leerproces van hun leerlingen verhogen.

Emmy de Kraker-Pauw is als onderwijskundige en docent werkzaam bij HZ University of Applied Sciences, en als opleidingsmanager en onderzoeker bij Hogeschool Utrecht. Ze is onderzoeker bij het lectoraat “Onderwijsexcellentie primair onderwijs” (HZ) en “Onderwijsbehoeften in de inclusieve leeromgevingen” (HU).  Ze werkt aan haar proefschrift bij de VU, waarbij de focus ligt op genderverschillen in het gedrag en leren van adolescenten, met een speciale interesse voor onbewuste opvattingen en het denken over maakbaarheid van intelligentie (growth en fixed mindset).