De leeropbrengst van peer assessment voor de docent

Door: Martijn Leenknecht (HZ University of Applied Sciences)

Britse onderzoekers Stephen Merry en Paul Orsmond doen al jaren onderzoek naar de implementatie van peer assessment in het hoger onderwijs. Onderzoeken als deze richten zich vaak op de potentiële (leer)opbrengsten van peer assessment voor de student.  Merry en Orsmond hebben hun blik nu eens de andere kant op gericht en hebben de docenten geïnterviewd die de afgelopen jaren hebben deelgenomen aan hun experimenten. De centrale vraag in deze interviews was: Wat heeft de inzet van peer assessment met de docenten zelf gedaan? Hebben zij veranderingen opgemerkt in hun eigen houding en in de omgang met studenten? Wat mij betreft zijn er drie opvallende conclusies.

Beoordelingscriteria
Docenten doen hun uiterste best om te zorgen dat het onderwijs en de toetsing die ze aanbieden zo transparant mogelijk is voor hun studenten. Denk hierbij aan studeerhandleidingen, het vooraf delen van beoordelingsformulieren en formatieve toetsmomenten. De docenten die hebben geëxperimenteerd met peer assessment geven echter aan dat de experimenten hun ogen hebben geopend. Door de experimenten werden ze zich ervan bewust dat wat ze vanuit hun eigen perspectief duidelijk en transparant vonden, dat vanuit het perspectief van de studenten niet hoefde te zijn. Deze kloof tussen docent- en studentpercepties beschreef ik al eerder in het blog “docent en student zijn het nog niet eens”.

Bij de toepassing van beoordelingscriteria door de student werd bijvoorbeeld duidelijk dat zij een andere ‘vertaling’ van de criteria hanteerde dan de docent. Studenten geven een eigen betekenis aan de beoordelingscriteria, die niet altijd overeenkomt met hoe de docent de criteria interpreteert of heeft bedoeld. Peer assessment helpt om dit verschil in interpretatie bloot te leggen en om de discussie hierover op te starten, aldus de docenten.

Relatie docent-student
De toepassing van peer assessment hielp de docenten ook om meer het perspectief van de student te kunnen innemen. Dat kwam simpelweg al door de opzet van peer assessment. Studenten krijgen bij peer assessment ook de rol van beoordelaar en zijn daarbij in die rol gelijkwaardig met hun docent. De docent onderscheid zich van de student enkel in zijn niveau van expertise. Doordat de docent de studenten aan het werk zag in de rol van beoordelaar, ontdekte hij hoe studenten aankijken tegen toetsen en beoordelen. De docenten benoemen bovendien dat ze door het inzet van peer assessment hebben geleerd om te benadrukken waarom er getoetst wordt en waarom de beoordelingscriteria worden gebruikt. Het inzetten van peer assessment helpt de docent dus om een meer gelijkwaardig gesprek te voeren met zijn studenten en om zijn impliciete kennis – die ten grondslag ligt aan de beoordelingscriteria – expliciet te maken en te delen met zijn studenten.

Kritische houding
Niet alleen merken de docenten dat ze hun eigen gedrag hebben aangepast, ook bij de studenten hebben ze veranderingen opgemerkt sinds ze meer peer feedback inzetten. Door de actieve rol van de studenten in het beoordelingsproces worden studenten zich meer bewust van wat goed en minder goed is. Bovendien realiseren ze zich meer dat niveau en beoordelingen bediscussieerd kunnen worden en dat het niet de docent is die de waarheid in pacht heeft. Peer assessment zorgt dus voor meer discussie tussen docent en student. Zaken die eerst door de studenten voor waar werden aangenomen, staan nu ter discussie. Door deze gesprekken bouwt zich een ‘history of negotiation’ op, die een kritische houding bij de studenten voedt. Deze houding nemen ze vervolgens mee naar andere cursussen of contexten.

Kortom, peer assessment lijkt niet alleen een inhoudelijk leereffect te hebben, maar het draagt ook bij aan een gedragsverandering. En dit leereffect treedt niet alleen op bij studenten, juist ook docenten ‘leren’ van de inzet van peer assessment, met als resultaat dat de student meer serieus wordt genomen door zowel de docent als door henzelf.

Referentie

Merry, S., & Orsmond, P. (2019). Peer assessment: The role of relational learning through communitites of practice. Studies in Higher Education. doi:10.1080/03075079.2018.1544236